Μιλώντας για τη Μουσική Σημειογραφία, αναφερόμαστε στο σύστημα συμβόλων που χρησιμοποιείται στη μουσική γλώσσα για να γράψουμε και να διαβάσουμε τη μουσική. Είναι, επομένως, ένας τρόπος γραφής όπως ακριβώς είναι τα γράμματα και οι αριθμοί.
Όπως κάθε χώρα και πολιτισμός έχει αναπτύξει το δικό του αλφάβητο, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στον κόσμο της μουσικής. Το πιο διαδεδομένο σύστημα μουσικής γραφής είναι αυτό που χρησιμοποιεί το πεντάγραμμο, τα κλειδιά (Σολ, Φα και Ντο) και τους επτά φθόγγους Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα και Σι.
Για να φτάσουμε σε αυτόν τον τρόπο γραφής χρειάστηκε να περάσουν αιώνες, μέσα στους οποίους τα σύμβολα άλλαζαν ξανά και ξανά πριν φτάσουν στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να γράψουμε μουσική. Υπάρχουν και άλλες μουσικές σημειογραφίες, κάποιες ξεχωρίζουν ανάλογα με τον τόπο από τον οποίο προέρχονται (π.χ. Ινδία, Κίνα κ.α.) ή ακόμα και με την εποχή στην οποία γεννήθηκαν (π.χ. Γραφική Παρτιτούρα).
Το απόσπασμα μεταφρασμένο στη δυτική μουσική σημειογραφία:
Δυτική σημειογραφία όπου κάθε σύμβολο είναι μία συγκεκριμένη νότα:
Βυζαντινή Σημειογραφία:
Θα δούμε, επίσης, τη μουσική σημειογραφία κάποιων άλλων χωρών έτσι ώστε να μπορέσουμε να τις συγκρίνουμε και να καταλάβουμε πόσο διαφορετική μπορεί να είναι η μουσική ανάμεσα στους διαφορετικούς πολιτισμούς. Η μουσική μπορεί να είναι διαφορετική τόσο ανάμεσα στα μουσικά όργανα και τον ήχο όσο και στον τρόπο με τον οποίο γράφεται.
Στην Ινδία υπάρχουν επτά νότες (όπως ακριβώς και στη Δύση) και τα ονόματά τους είναι: Σα Ρε Γκα Μα Πα Ντα Νι. Η μουσική τους είναι πολύ ιδιαίτερη και στηρίζεται πάρα πολύ σε πολύπλοκους αυτοσχεδιασμούς πάνω σε διάφορες μελωδίες. Στην Ινδική μουσική σημειώνονται οι συλλαβές (συλλαβική σημειογραφία) και από πάνω τους τοποθετούνται μικρά σύμβολα που εξηγούν τις αλλαγές στις νότες.
Παράδειγμα Ινδικής Σημειογραφίας
Η Ρώσικη μουσική σημειογραφία (Znamenny chant) μοιάζει πάρα πολύ με την Βυζαντινή αν και χρησιμοποιεί διαφορετικά σύμβολα. Χρησιμοποιείται και αυτή για θρησκευτική μουσική και ,όπως και η Βυζαντινή, δεν μας δίνει νότες αλλά το πόσο ανεβαίνει ή κατεβαίνει η φωνή.
Παράδειγμα Ρώσικης Σημειογραφίας
Στην Κίνα ο τύπος σημειογραφίας γκουτσίν (guqin) στην πιο παλιά μορφή του αποτελείται από γραμμένες λέξεις, που περιγράφουν βήμα-προς-βήμα τον τρόπο εκτέλεσης μιας μελωδίας -ένα είδος περιγραφικής σημειογραφίας. Στη νεότερη εκδοχή του τα ιδεογράμματα δίνουν οδηγίες για τον τρόπο εκτέλεσης, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν σαφείς οδηγίες του ρυθμού, με εξαίρεση τα σημεία παύσης. Στη σημειογραφία γκονγκτσέ (gongche) χρησιμοποιούνται κινέζικα ιδεογράμματα για τα ονόματα των φθόγγων. Μέχρι το 1900, και η αριθμητική μουσική σημειογραφία ήταν πάρα πολύ συνηθισμένη. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου οι αριθμοί 1 έως 7 αντιστοιχούν στις δυτικές νότες ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα και σι. Παράλληλα, χρησιμοποιούνται τόνοι και άλλα σημάδια για να δείξουν τη χρονική διάρκεια των ήχων.
Παράδειγμα Κινέζικης Σημειογραφίας
Όπως κάθε χώρα και πολιτισμός έχει αναπτύξει το δικό του αλφάβητο, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στον κόσμο της μουσικής. Το πιο διαδεδομένο σύστημα μουσικής γραφής είναι αυτό που χρησιμοποιεί το πεντάγραμμο, τα κλειδιά (Σολ, Φα και Ντο) και τους επτά φθόγγους Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα και Σι.
Για να φτάσουμε σε αυτόν τον τρόπο γραφής χρειάστηκε να περάσουν αιώνες, μέσα στους οποίους τα σύμβολα άλλαζαν ξανά και ξανά πριν φτάσουν στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να γράψουμε μουσική. Υπάρχουν και άλλες μουσικές σημειογραφίες, κάποιες ξεχωρίζουν ανάλογα με τον τόπο από τον οποίο προέρχονται (π.χ. Ινδία, Κίνα κ.α.) ή ακόμα και με την εποχή στην οποία γεννήθηκαν (π.χ. Γραφική Παρτιτούρα).
Θα χωρίσουμε τη Μουσική Σημειογραφία σε τρεις ομάδες και θα πούμε λίγα λόγια για κάθε μία από αυτές. Η πρώτη ομάδα αποτελείται από τις Μουσικές Γλώσσες διαφορετικών χωρών όπως αυτές σχηματίστηκαν μέσα στα χρόνια. Η πρώτη απεικόνιση της μουσικής με σύμβολα συναντάται στο Ιράκ το 2000π.Χ. περίπου ενώ έχει βρεθεί και μια πιο εξελιγμένη μορφή της το 1250π.Χ. Αν και η ερμηνεία αυτών των συμβόλων δεν έχει ερμηνευθεί πλήρως, είναι μάλλον ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μουσική καταγραφή και άρα πρόκειται για μία από τις πρώτες μουσικές γλώσσες που έχουν ανακαλυφθεί. Προχωρώντας προς την Αρχαία Ελλάδα, υπάρχουν αρκετά ευρήματα που μας επιτρέπουν να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο σημείωναν τη μουσική οι πρόγονοί μας, παρ'όλ'αυτά δεν έχει εξηγηθεί πλήρως, ακόμα, το πώς αυτή η σημειογραφία χρησιμοποιούνταν. Η μουσική στην Αρχαία Ελλάδα αποτελεί ένα μυστήριο και αν και έχουμε πολλές ενδείξεις και θεωρίες, τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί, προς το παρόν, σίγουρο ή αποδεδειγμένο. Η μουσική σημειογραφία της εποχής εκείνης χρησιμοποιεί τα γράμματα του αλφαβήτου και κάποια σύμβολα (γραμμές, τελείες κ.α.) που μπαίνουν από πάνω τους.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από τον Δελφικό Ύμνο στον Απόλλωνα (ο Επιτάφιος του Σείκιλου) σε αρχαιοελληνική σημειογραφία αλλά και η μετάφραση αυτής της γραφής στην σύγχρονη δυτική γραφή με το πεντάγραμμο και τις νότες που ήδη γνωρίζουμε.
Το απόσπασμα σε Αρχαία Ελληνική Σημειογραφία:
Το απόσπασμα μεταφρασμένο στη δυτική μουσική σημειογραφία:
Ο τρόπος που μπορούμε να μεταφράσουμε τα μουσικά σύμβολα της αρχαίας Ελλάδας σε σημερινές νότες:
Μεταγενέστερο μουσικό σύστημα που χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα είναι αυτό της Βυζαντινής Μουσικής Σημειογραφίας. Σε αυτή τη γλώσσα είναι γραμμένη η μουσική που δημιουργήθηκε για την εκκλησία κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μοιάζει πολύ στη δυτική σημειογραφία στο ότι αποτελείται και αυτή από συγκεκριμένους φθόγγους (νότες) οι οποίοι, όμως, έχουν άλλα ονόματα. Τα ονόματά τους είναι Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη και είναι τα αντίστοιχα Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι. Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται είναι τελείως διαφορετικά και δεν υπάρχει πεντάγραμμο. Η βασικότερη διαφορά ανάμεσα στις δύο γλώσσες είναι ότι ενώ τα σύμβολα στη δυτική σημειογραφία χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένες νότες στο πεντάγραμμο, τα σύμβολα που χρησιμοποιούμε στη βυζαντινή σημειογραφία μας δείχνουν τι απόσταση πρέπει να ανέβει ή να κατέβει η φωνή μας (πόσες νότες δηλαδή). Η βυζαντινή μουσική, άλλωστε, είναι γραμμένη μόνο για φωνή και όχι για μουσικά όργανα. Δείτε παρακάτω τα παραδείγματα:
Πίνακας ο οποίος μας εξηγεί τι σημαίνουν τα σύμβολα στη βυζαντινή σημειογραφία (πόσο ανεβαίνει και κατεβαίνει η φωνή):
Δυτική σημειογραφία όπου κάθε σύμβολο είναι μία συγκεκριμένη νότα:
Βυζαντινή Σημειογραφία:
Βυζαντινή σημειογραφία μεταφρασμένη στη δυτική σημειογραφία:
Μουσική Σημειογραφία άλλων Χωρών:
Θα δούμε, επίσης, τη μουσική σημειογραφία κάποιων άλλων χωρών έτσι ώστε να μπορέσουμε να τις συγκρίνουμε και να καταλάβουμε πόσο διαφορετική μπορεί να είναι η μουσική ανάμεσα στους διαφορετικούς πολιτισμούς. Η μουσική μπορεί να είναι διαφορετική τόσο ανάμεσα στα μουσικά όργανα και τον ήχο όσο και στον τρόπο με τον οποίο γράφεται.
Στην Ινδία υπάρχουν επτά νότες (όπως ακριβώς και στη Δύση) και τα ονόματά τους είναι: Σα Ρε Γκα Μα Πα Ντα Νι. Η μουσική τους είναι πολύ ιδιαίτερη και στηρίζεται πάρα πολύ σε πολύπλοκους αυτοσχεδιασμούς πάνω σε διάφορες μελωδίες. Στην Ινδική μουσική σημειώνονται οι συλλαβές (συλλαβική σημειογραφία) και από πάνω τους τοποθετούνται μικρά σύμβολα που εξηγούν τις αλλαγές στις νότες.
Παράδειγμα Ινδικής Σημειογραφίας
Η Ρώσικη μουσική σημειογραφία (Znamenny chant) μοιάζει πάρα πολύ με την Βυζαντινή αν και χρησιμοποιεί διαφορετικά σύμβολα. Χρησιμοποιείται και αυτή για θρησκευτική μουσική και ,όπως και η Βυζαντινή, δεν μας δίνει νότες αλλά το πόσο ανεβαίνει ή κατεβαίνει η φωνή.
Παράδειγμα Ρώσικης Σημειογραφίας
Στην Κίνα ο τύπος σημειογραφίας γκουτσίν (guqin) στην πιο παλιά μορφή του αποτελείται από γραμμένες λέξεις, που περιγράφουν βήμα-προς-βήμα τον τρόπο εκτέλεσης μιας μελωδίας -ένα είδος περιγραφικής σημειογραφίας. Στη νεότερη εκδοχή του τα ιδεογράμματα δίνουν οδηγίες για τον τρόπο εκτέλεσης, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν σαφείς οδηγίες του ρυθμού, με εξαίρεση τα σημεία παύσης. Στη σημειογραφία γκονγκτσέ (gongche) χρησιμοποιούνται κινέζικα ιδεογράμματα για τα ονόματα των φθόγγων. Μέχρι το 1900, και η αριθμητική μουσική σημειογραφία ήταν πάρα πολύ συνηθισμένη. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου οι αριθμοί 1 έως 7 αντιστοιχούν στις δυτικές νότες ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα και σι. Παράλληλα, χρησιμοποιούνται τόνοι και άλλα σημάδια για να δείξουν τη χρονική διάρκεια των ήχων.
Παράδειγμα Κινέζικης Σημειογραφίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου